„Faktische Anerkennung“: Belarusische Diplomatie in Berlin nach dem Ersten Weltkrieg

(беларускі пераклад ніжэй)

14. August 1920. Aus dem Bericht von Leanid Barkoŭ, Leiter der diplomatischen Mission der Weißruthenischen Volksrepublik in Deutschland:

“Die deutsche Regierung sowie deutsche politische und finanzielle Kreise wurden über den Stand der belarusischen Frage informiert und auf die Bestrebungen des belarusischen Volkes aufmerksam gemacht.

Eine Anerkennung der Unabhängigkeit von Belarus durch Deutschland kann gemäß Art. 117 der Friedensbedingungen von Versailles nicht vor einer entsprechenden Anerkennung durch die Entente-Mächte erfolgen.

Trotzdem sind in der offiziellen Kommunikation deutscher staatlicher Institutionen und ausländischer Vertretungen in Berlin mit der belarusischen Vertretung in Deutschland Anzeichen einer faktischen Anerkennung der Regierung der Weißruthenischen Volksrepublik erkennbar; In der Praxis äußert sich dies in der Anerkennung und Visaerteilung belarusischer Pässe sowohl durch die deutschen Polizeibehörden als auch durch fast alle Konsulate ausländischer Staaten.

Die allgemeine Lage der belarusischen Frage in Deutschland ist geprägt von einer wohlwollenden Haltung uns gegenüber, sowohl seitens der Regierung als auch der Öffentlichkeit. Hoffnungen auf echte Hilfe aus Deutschland sind derzeit angesichts der unsicheren Lage sowohl in Deutschland selbst als auch – noch mehr – in Belarus nicht gerechtfertigt.”

(Quelle: Архівы БНР, Том 1, Кніга 1, с. 844)

Historischer Kontext: Die Weißruthenische Volksrepublik und ihre Beziehungen zu Deutschland.

Bereits im Jahr 1918 rief das belarusische Parlament die Unabhängigkeit der ersten belarusischen Republik – im damaligen deutschen Sprachgebrauch als die Weißruthenische Volksrepublik bezeichnet – aus. Diese erste moderne Staatsgründung von Belarus entstand inmitten der politischen Umbrüche des Ersten Weltkriegs und suchte aktiv nach internationaler Anerkennung und Unterstützung, darunter auch bei Deutschland.

Dieser Bericht eines belarusischen Vertreter in Berlin zeigt, wie schwierig die diplomatische Lage für den belarusischen Staat war, der zu dem Zeitpunkt nicht mehr Kontrolle über sein eigenes Territorium hatte. Offizielle Anerkennung blieb zwar aus, doch faktische Anerkennungsschritte und eine freundliche Haltung der deutschen Behörden unterstützten die junge Republik.

Mehr dazu (auf Belarusisch): Сакалоўскі У. Надзвычайная дыпляматычная місія БНР у Нямеччыне. Дакумэнты дыпляматычнае чыннасьці БНР у Нямеччыне [U. Sakałoŭski. Außerordentliche diplomatische Mission der Weißruthenischen Volksrepublik in Deutschland. Dokumente der diplomatischen Tätigkeit der Weißruthenischen Volksrepublik in Deutschland]. Quelle: Спадчына. 1998. № 1. С. 164―196.; 1998. №2. С. 204―222.; 1998. № 4. С. 89-99

Foto: Mitarbeiter der diplomatischen Mission der Weißruthenischen Volksrepublik in Berlin, 1919

***

Са справаздачы шэфа Дыпламатычнай Місіі БНР у Нямеччыне Леаніда Баркова ад 14 жніўня 1920 г.:

“Нямецкі ўрад, таксама нямецкія палітычныя і фінансавыя колы, уведзены ў курс становішча беларускага пытаньня і азнаёмлены зь летуценьнямі беларускага народу.

Прызнаньне незалежнасьці Беларусі Нямеччынай ня можа быць зроблена перш такога прызнаньня з боку дзяржаў Антанты, згодна з арт. 117 міравой умовы ў Вэрсалю.

Нягледзячы на гэта, прыкметы фактычнага прызнаньня ўраду Беларускай Народнай Рэспублікі відны ў афіцыальных зносінах нямецкіх дзяржаўных устаноў і загранічных прадстаўніцтваў у Бэрліне зь беларускай місіяй у Нямеччыне; на практыцы гэта выражаецца ў прызнаньні і візаваньні беларускіх пашпартоў як нямецкімі паліцэйскімі ўладамі, так і німаль усімі консульствамі загранічных дзяржаў.

Агульнае палажэньне беларускага пытаньня ў Нямеччыне адзначаецца спагаднымі адносінамі да нас як Ураду, так і грамадзкіх колаў. Надзеі на рэальную дапамогу ў данны момант з боку Нямеччыны ня могуць быць апраўданы, дзеля неакрэсьленага палажэньня як у самой Нямеччыне, так і тым болей на Беларусі.”

(Крыніца: Архівы БНР, Том 1, Кніга 1, с. 844)

Гістарычны кантэкст: Беларуская Народная Рэспубліка і яе адносіны з Нямеччынай.

Ужо ў 1918 годзе Рада Ўсебеларускага кангрэсу, першы беларускі парламент, абвясціў незалежнасць Беларусі як Беларускай Народнай Рэспублікі. Гэтая першая сучасная беларуская дзяржава ўзнікла на фоне перыпетый Першай сусветнай вайны і актыўна імкнулася да міжнароднага прызнання і падтрымкі, у тым ліку з боку Нямеччыны.

Прыведзены вышэй даклад прадстаўніка Беларусі ў Берліне дэманструе, наколькі складанай была дыпламатычная сітуацыя для дэмакратычнага беларускага ўруду, які ў той час ужо не меў кантролю над тэрыторыяй уласнай дзяржавы. Нягледзячы на тое, што афіцыйнага прызнання БНР не адбылося, фактычныя крокі да прызнання і прыязны настрой з боку нямецкіх уладаў падтрымлівалі маладую рэспубліку.

Падрабязней: Сакалоўскі У. Надзвычайная дыпляматычная місія БНР у Нямеччыне. Дакумэнты дыпляматычнае чыннасьці БНР у Нямеччыне. Крыніца: Спадчына. 1998. № 1. С. 164―196.; 1998. №2. С. 204―222.; 1998. № 4. С. 89-99

Фота: Супрацоўнікі дыпламатычнай місіі БНР у Берліне, 1919 год